Na pewno wiele razy słyszałaś o wypaleniu zawodowym. To zjawisko określane w psychologii jako sytuacja, gdy przekraczasz swoje możliwości zawodowe, praca nie daje Ci satysfakcji i czujesz się nią wycieńczona.
Nic nie sprawia Ci przyjemności, mimo iż starasz się jak najwięcej dać z siebie. Szef surowo ocenia Twoje zaangażowanie, a właściwie jego brak, Ty starasz się poprawić ten stan, ale bezskutecznie.
Początki wypalenia są często niezauważalne i mylone ze zwykłym zmęczeniem. Jednak proces ten trwa i może przyczynić się do spadku efektywności pracy. Jak radzić sobie z wypaleniem zawodowym?
Czym jest wypalenie zawodowe?
To zjawisko, które po raz pierwszy opisano w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Jednak nie oznacza to, że pojawiło się dopiero w tym czasie. Ono występowało już wcześniej, jednak nie zostało odpowiednio określone.
Zainteresowanie problemem wynikało z konieczności uzyskania odpowiedzi na pytanie, dlaczego czasem profesjonaliści zachowują się nieprofesjonalnie, popełniają proste błędy, a efekty ich pracy są niższe niż dotychczas. Zmiany cywilizacyjne oraz nagminność zjawisk sprawiła, że odkryto przyczynę takich zachowań. Zaczęto też zdawać sobie sprawę, jak wiele nas kosztuje zaangażowanie w pracę. To oddanie się bez reszty, często kosztem życia prywatnego i rodziny. Stale podnoszone wymagania dla wielu profesji także nie sprzyjają warunkom pracy.
Pracodawcy chcą mieć pracownika idealnego, od którego oczekują całkowitego zaangażowania. Jednak jesteśmy ludźmi, którzy miewają lepsze i słabsze dni. Dlatego trudno jest utrzymać poziom pracy i jej efektywności na stałym, najwyższym poziomie. Wypalenie zawodowe to proces złożony, który dotyka wielu pracowników.
Tak naprawdę z medycznego punktu widzenia jest jedną z reakcji obronnych naszego organizmu na chroniczny stres związany z pracą w zawodach, których cechą wspólną jest kontakt z ludźmi i emocjonalne zaangażowanie w ich problemy. Efektem tego zjawiska jest przewlekłe zmęczenie, wyczerpanie psychiczne i rozczarowanie.
Jakie są syndromy wypalenia zawodowego?
Wypalenie zawodowe to bardzo złożone zjawisko. Uznaje się, że trzy elementy tego zjawiska definiują występowanie zespołu wypalenia zawodowego. Według psychologów jest to stan, który charakteryzuje się wyczerpaniem emocjonalnym, depersonalizacją oraz obniżeniem poczucia dokonań osobistych.
Mogą one występować u osób pracujących w zawodach wymagających kontaktu z ludźmi. Wyczerpanie emocjonalne psychofizyczne objawia się zmiennością nastroju, przemęczeniem czy poczuciem nadmiernego obciążenia emocjonalnego. Depersonalizacja z kolei objawia się jako nadmierne dystansowanie w relacjach zawodowych.
Wypalony zawodowo pracownik nie ma dobrych relacji ze współpracownikami, jest poddenerwowany, nastawiony do innych negatywnie lub obojętnie. Sam wywołuje konflikty, nie widzi zaangażowania innych w pracę i ich potrzeb.
Kolejnym elementem zespołu wypalenia zawodowego jest obniżone poczucie własnych osiągnięć osobistych. Przejawia się to brakiem wiary we własne możliwości, swoje kompetencje. U takiej osoby pojawia się subiektywne odczucie braku efektywności pracy i sukcesu. Niska samoocena może prowadzić do depresji. Co już jest czynnikiem chorobotwórczym.
Jak radzić sobie z zespołem wypalenia zawodowego
Przyczyn tego zjawiska jest wiele. Najczęściej na wypalenie zawodowe narażone są osoby pracujące w takich zawodach jak nauczyciel, lekarz, psycholog czy pracownik socjalny. Od takich osób wymaga się angażowania w problemy innych osób i stawia się im bardzo wysokie wymagania.
Cierpliwość, empatia, wyrozumiałość to cechy, które powinny posiadać przedstawiciele tych zawodów. Jednak w pewnym momencie dochodzi do głosu chroniczne zmęczenie problemami innych, zniechęcenie oraz poczucie, że nie wszystkim osobom można pomóc. Jak poradzić sobie z wyczerpaniem zawodowym?
To trudny i złożony problem, z którym nie każdy jest w stanie poradzić sobie sam. Nie powinniśmy jednak lekceważyć objawów wypalenia zawodowego, które może prowadzić do poważnych chorób takich jak cukrzyca, choroby serca czy migrena. Leczenie zespołu wypalenia zawodowego powinno odbywać się pod kontrolą lekarza rodzinnego i psychologa, którzy pomogą znaleźć najlepsze rozwiązanie problemu.
